Kuzguncuk Neresi Oluyor? Bir Gözlemci’nin Eleştirel Bakışı
Sevgili arkadaşlar, bugün birlikte kimsenin “İşte burası” diyerek bağırmadığı ama birçoklarının “Keşke burada yaşasam” diye iç geçirdiği bir yerin hikâyesine bakıyoruz: Kuzguncuk. “Şu semt çok huzurlu”, “o evler çok güzel” gibi klişelerin ötesinde, Kuzguncuk’un neresi olduğu, nasıl bir yere dönüştüğü ve aslında ardında yatan tartışmalı noktaları konuşmak istiyorum. Çünkü güzel görünen her yerin bir hikâyesi vardır ve çoğu zaman o hikâyede çatlaklar, zayıf yönler ve düşünülmesi gereken gerçekler vardır.
—
Kuzguncuk’un Konumu ve Dışarıdan Görülen Hali
Kuzguncuk, İstanbul’un Anadolu Yakası’nda, Üsküdar ilçesine bağlı bir mahalle olarak yer alıyor. ([Vikipedi][1]) Boğaziçi’nin sahil çizgisinde, Beylerbeyi ile İcadiye arasında konumlanmış ve görsel olarak idealize edilmiş bir semt olarak biliniyor. ([Habertürk][2]) Tarihi Ahşap evleri, renkli sokakları, sahil şeridi ve mahalle kültürüyle öne çıkıyor. ([Gezilmesi Gereken Yerler][3])
Ancak şöyle bir soru sormak gerek: Bu görsellik ne kadar gerçekçi? Yani Kuzguncuk’un bu “kartpostal semt” imajı, hem yerleşik halkın hem de ziyaretçilerin göremediği yönleri kapatıyor olabilir mi?
—
Semtin Duygusal Yönü – Ama Hangi Duygular?
Evet, Kuzguncuk’un “sakinlik”, “komşuluk”, “yerel kültür” gibi güçlü bir pazarlama dili var. Ancak bu dilin altında neler yattığını da sorgulamak gerekir.
Semtin nüfus yapısı değişmiş durumda: Eski çokkültürlü nüfusundan (Yahudi, Ermeni, Rum kökenli sakinleriyle) oldukça uzaklaşmış durumda. ([Vikipedi][4]) Bu durum, mahallede yaşanan toplumsal dokunun zayıflaması anlamına gelmiyor mu?
Artan turizm, artan sosyal medya fenomenliği, artan “fotojenik semt” olma isteği… Bu da semtin kendi ruhunun bir parçasını kaybetmesine neden olmuş olabilir. Yani “huzurlu mahalle” imajı aslında bir vitrinin içinde mi saklanıyor?
Ayrıca, çekim seti gibi kullanılan mekanlardan rahatsızlık duyan yerel halkın tepkileri de var. ([Vikipedi][4]) “Semt değil set” yorumu oldukça düşündürücü: Yer yer semtin kendiliğindenliğini yitirdiği, yalnızca “çekim alanı” haline geldiği hissi doğabiliyor.
—
Tartışmalı Noktalar – Güzellik Her Şey Mi?
Şimdi biraz cesur olalım — kardeşim, Kuzguncuk sadece güzel evleriyle, sahiliyle övülecek bir semt mi? Bana göre, birkaç asıl sorunla yüzleşmek gerekiyor:
1. Gentrifikasyon ve Yerel Halk
Semtin “prestijli yer” haline gelmesi, fiyatların yükselmesi, orijinal mahalle sakinlerinin yerini yabancı ziyaretçilerin veya İstanbul dışından gelen “şehirliler”in almasıyla sonuçlanıyor olabilir. Bu durum, mahallenin karakterinin zarar görmesi ve yerel topluluğun dağılması riskini yaratıyor.
> Bu soruyu soralım: Gürültüsü artan kafeler, yükselen kiralar ve artan turist yoğunluğu bir mahalleyi nasıl dönüştürüyor?
2. Çokkültürlülükten Tek Dokuya
Kuzguncuk’un tarihi, farklı inanç ve etnik kökenlerden insanların bir arada yaşadığı bir yer olarak geçiyor. ([Vikipedi][4]) Ama bugün orada bu çokkültürlü yapının ne kadar kaldığı tartışılır. Tarihi sinagoglar, kiliseler var ama toplumsal birliktelik havası kaybolmuş mu? Bu da “nostaljik mahalle” algısının içinde bir çelişki yaratıyor.
3. Turizm & Fotojeniklik – Gerçek Yaşam Miydi?
Semt bir fotoğraf fenomenine dönüştüğünde, aslında orada yaşayan insanların gerçek ihtiyaçları göz ardı ediliyor olabilir. “Kahvemizi sahilde yudumlayalım”, “foto çektirelim” derken komşuluk ilişkileri, mahalle dayanışması ne oluyor? Bu sadece “görsel bir semt” kültürüne dönüşüyor mu?
—
Geleceğe Dair – Ne Olmalı?
Kuzguncuk’un geleceğe dair potansiyeli büyük: ama bu potansiyelin sadece “çekim mekanı”, “Instagram semti” olarak gerçekleşmesini istemiyorsak, sorulması gerekenler var:
Yerel halkın söz hakkı korunmalı mı? Yükselen emlak fiyatları ve turist baskısı karşısında mahalle sakinleri nasıl korunmalı?
Kültürel çeşitlilik nasıl yeniden ihya edilebilir? Sadece geçmişin bir nostaljisi olarak mı kalmalı, yoksa yaşayan bir gerçeğe dönüştürülebilir mi?
Sakinlik ve mahalle ruhu korunabilir mi, yoksa “görsel semt” algısının içinde yok mu olacak?
Ve üstüne bir soru daha: Bir semtin değeri neye göre ölçülmeli? Fotoğraf çekimi mi? Sahilde bir kahve mi? Yoksa mahalle kültürü, komşuluk ilişkisi, kentsel adalet mi?
—
Sonuç olarak, Kuzguncuk sadece “neresi” diye teknik bir soru değil — aynı zamanda “hangi mahalle olmak istiyoruz?” sorusunun da bir cevabı olabilir. Sizce Kuzguncuk bu cevabı veriyor mu? Yorumlarınızı merakla bekliyorum.
[1]: https://tr.wikipedia.org/wiki/Kuzguncuk?utm_source=chatgpt.com “Kuzguncuk – Vikipedi”
[2]: https://www.haberturk.com/kuzguncuk-nerede-kuzguncuk-hangi-sehirde-ilde-bolgede-htnrd-3824283?utm_source=chatgpt.com “Kuzguncuk nerede? Kuzguncuk hangi şehirde, ilde, bölgede? – Habertürk”
[3]: https://gezilmesigerekenyerler.com/kuzguncukta-gezilecek-yerler-detayli-liste/?utm_source=chatgpt.com “Kuzguncuk’ta Gezilecek Yerler | En Güzel 30 Yer (Detaylı Liste)”
[4]: https://en.wikipedia.org/wiki/Kuzguncuk?utm_source=chatgpt.com “Kuzguncuk”